Pages

Sunday 8 September 2013

SINIÂRTE HNENA KA PU SHAKESPEARE-A THURAWN :

Kan Baibul thianghlim chuan, nu leh pate thu zâwm chu an dam rei ang, tiin min zirtir a. Mahse, rei tak an nula/tlangval ang tih erawh a sawi lang tlat lo. He thu kim lo tak hi pu Shakespeare-a chuan a hun remchangah lain, kum 18 mi lek ni chunga double thosilen tu emaw a lo kaihthlakpui tawhna chu khuhmawi a tum teh chai nge ni, a sonnet bu, ‘Sonnets’ tiha a sonnet hmasa ber, ‘From Fairest Creatures We Desire Increase’ tihah chuan ngam sârhin tlangval damreite a rawn hrawk hrâih mai.

He sonnet-ah hian engvanga pawisawi lo, mi khawhar, tum lui reng pawh ni lo, tlangval siniârte hi rawn bei chiam mai nge a nih? Kan ti mai thei. Hei hi hre phawt ang: Elizabethan Era (1558-1603) a thuziakmite thang chhuah ve theihna leh an suangtuah lian ber chu, “Lal Nopui Hlan” (Royal Patronage) dawngtu nih kha a ni. A chhan chu, chu chawimawina chuan – sum leh pai, venhimna leh zahawmna te a ken tel vang a ni. Heti a nih avang hian, pu Shakespeare-a pawh hian a khingpui dangte ang bawkin lalnu chawimawina dawn ve a chak hle a. Lehkha chhiartute suangtuahna a lak pen theihnan tiin, khatih hun laia thuziakmite thu ziahdan kalhmang (tradition) atanga a ziahfung thaidan her danglamin, ‘Mi tih loh dan’ ang deuhvin, a sonnet tam zawkah hian hmeichhia aiin mipa mawdel-ah a hmang ta zawk a ni.

Shakespeare-a hi a mawl chhe lo va, thurawn a pek turte tuiêk lek lek a fak phawtin, a tlar tir lamah heti hian an tan te te a :

"From fairest creatures we desire increase / That thereby beauty's rose might never die," 
“Hmeltha sawiselbote hi tu leh fa nei turin a tha ve lem lote hi chuan kan duhsak thin. A chhan chu an hmelthatna hi chhuan tam tak thlenga hringfaten an chhawm zel kan duhsak thin a ni,” tiin an tan te te a, chutah fakna bawk a meiah an zial tel leh a,

"But as the riper should by time decease / His tender heir might bear his memory:"
“A taksa mawina chu leiin ei ral hun ala nei dawn a, mahse, a thatna chuan a chithlahteah hriatreng tur mawina chu ala hnutchhiah dawn a ni,” a tihna tluk a ni.

Mipain hmeichhia ni lova mipa vek sakruang mawina an sep zar zar mai hi, chhiartu thenkhatte chu an lo ip châwih châwih ngeiin a rinawm. Mahse, mipa zawng phur taka ekin khur laihtir dawn chuan nu berin a zanlam hun awl a hman thiam a ngai thin a ni, tih pu Shakespeare-a pawh hian a hre kar mai.

Chutah le, tlar 14 (sonnet) a tlar 4 lai faknana an hman zawh tawh hnu chuan, a kawpui a rawn lai chhuak tan ta! A tlar 5-na leh 6-naah chuan heti hian a thu kung chu an rawn phun sawn tan ta :

"But thou, contracted to thine own bright eyes / Feed'st thy light's flame with self-substantial fuel,"

“Mahse, val man tam, I chhingmit paw no ruai maite kha I tan I hauh tung zel a, I tisaa mawina leh enna zozaite pawh I tam hnemtu atan I lem zo zel a,” tiin a zikno an rawn sik bal tan a. Chutah a hampui zen chho lehin tlar lehah an tawlh chho leh hret hret a :

"Making a famine where abundance lies 
Thy self thy foe, to thy sweet self too cruel:
Thou that art now the world's fresh ornament 
And only herald to the gaudy spring,
Within thine own bud buriest thy content 
And, tender churl, mak'st waste in niggarding:"


“Ei tur tam tak a awm laiin khawvel chu rimtamin in dah a, nang leh I hmelma, I duhawmna kha I nunrawnpui em a ni. He lei thil mawi zinga mawi ber, favang ni ti ngaihzawnawm tura puangdarhtu I sakhmel mawina chu I hma I sial luatah up bovin a awm ta! Fur tuihawkin pangpar til a len bo ang maiin, I mawina chu mawi leh ngai tawh lo turin I len bo zo ta a ni,” a tihna tluk a ni.

Mahni inngaihbel thei tam tak kan readers zingah pawh hian kan awm ngeiin ka ring. Mahse, he sonnet atanga kan hmuh hmaih miah loh tur chu – pu Shakespeare-a hian hmel naran lo pu rei nazawng hi a ui vek kher lo va, vanduai vang maia leng rei tate pawh a ngaihsak vakin a lang lo. Mahse, taksa pianhmang leh hmel pu vannei bikte erawh a ui hliah hliah bik a ni.

Mi tam tak chuan hei sonnet hi khatih hunlaia lal chi leh kuang, nula leh tlangval hmeltha tak tak, in la hai-fai tak tak tihthaihnan leh sawithaih nana a ziah niin an ngai thin. Tin, mi thenkhat leh chuan, naupang te a nupui a lo neih tawhna hliahkhuh nana a ziah nite pawhin an sawi bawk. Mahse, a tawp akharna tlar hnih (couplet) hian a thahnemngaih vanga ziak a ni, tih chu a ti chiah hlein ka hria:

"Pity the world, or else this glutton be / To eat the world's due, by the grave and thee."
“Khawngaih he lei mihringte chungah hian zahngai hram ula, fa thar lo piang chhuak leh turten chen dâk chakawm khawp, hmelthatna an hmuh zel theih nan FA HRINSAK RAWH U. A nih loh zawng, mahni hmasial in lo ni dah a nge,” tiin duhthawk takin a tlang a kawm thei hram a ni.


HMEICHHIA -

H-ahdam leh hahchawlh an thlahlel a, chutianga awmtir thei tur mipa an zawng thin

M-angan changa tanpui an lakna chu eng mi pawh nise, an theihnghilh ngai lo.

E-i loh an ngah a, ei loh nih erawh an duh der lo.

I-nnghah ngamna tur mipa chu an ngaisang hle.

CH-hungte an ngaiin an thlahlel em em thin a, an chhungkaw ngaihpawimawhsak thei mipa chu an nel thuai zel.

H-mangaihnain awmzia a neihna ber chu hmeichhe thinlung hi a ni.

I-nti vei leh chapo an ngai thei lo hle a, chutiang mipa chu enganga khawsak sang pawh ni se an ngaisang ngai lo.

A-ruka hmangaih neih an thiam em em a, an duhnaah chuan mipa aiin a let tam takin an insum thei zawk.



MUSIC

 
Design by Dustin Sampler